Test

Krótki opis

Inne nazwy

17-OH-progesteron

Steroid, najbardziej specyficzny wskaźnik dla rozpoznania zespołu nadnerczowo-płciowego

17-OH-PRG

ACTH

Hormon wydzielany przez przedni płat przysadki w określonym rytmie dobowym. Wydzielenie ACTH powoduje natychmiastowy wzrost wydzielania kortyzolu. Jest oznaczany w diagnostyce chorób nadnerczy i przysadki mózgowej.

Hormon

adenokortykotropowy

AFP

Białko syntetyzowane głównie w wątrobie i w pęcherzyku zarodkowym płodu. Fizjologicznie jest podwyższone u kobiet w ciąży. Służy głównie do monitorowania leczenia i wykrywania wznowy guzów nowotworowych jak również w rozpoznawaniu wad rozwojowych w czasie ciąży.

Alfa-fetoproteina

Albumina

Stanowi ok. 60% białka całkowitego w surowicy. Jest przydatne w ocenie zaburzeń czynności nerek, wątroby a także stanu odżywienia.

Aldosteron

Hormon wydzielany przez komórki warstwy kłębkowatej kory nadnerczy. Służy do oceny zaburzeń wydzielania aldosteronu i reniny.

Aminotransferaza alaninowa

Enzym wewnątrzkomórkowy. Wykorzystywane jest, jako badanie przesiewowe w kierunku uszkodzeń wątroby. Znaczny wzrost w wirusowych chorobach wątroby.

ALT, AlAT, GTP

Aminotrasferaza asparaginianowa

Jest enzymem wewnątrzkomórkowy hepatocyta a także znajduje się w sercu i mięśniach szkieletowych. Wykorzystywane jest, jako badanie przesiewowe w chorobach wątroby.

AST, AspAT, GOT

Amylaza

Enzym należący do grupy hydrolaz katalizujących hydrolizę poliglikanów. Wzrost aktywności amylazy ma największe znaczenie w rozpoznawaniu chorób trzustki

Diastaza

Antytrombina III

Wykonywana jest w celu rozpoznania niedoboru. Oznaczanie jej ocenia skłonność do występowania stanów zakrzepowych

ATIII

APTT

Badanie służące do oceny wewnątrzpochodnego szlaku aktywacji trombiny. Wykonywane jest w przypadkach krwawień lub zakrzepicy, jak również przed operacją. Służy także do monitorowania leczenia heparyną.

Czas koalinowo-kefalinowy, czas częściowej tromboplastyny po aktywacji

Badanie ogólne moczu

Dostarcza informacji o stanie czynnościowym nerek i wielu innych narządów. W skład badania wchodzi ocena właściwości fizykochemicznych oraz ocena mikroskopowa zagęszczonego osadu moczu.

Bazofile

Komórki fagocytujące, biorą udział w reakcjach nadwrażliwości

Granulocyty zasadochłonne, BAZO

B-HCG

Podjednostka beta gonadotropiny kosmówkowej wydzielanej przez scytiotrofoblast w czasie ciąży. Może służyć, jako marker nowotworowy

Gonadotropina kosmówkowa, BETA-HCG

Białko C

Jest to naturalnie występujący inhibitor krzepnięcia.

Białko całkowite

Stężenie białka całkowitego zależy przede wszystkim od dwóch frakcji białkowych: albuminy i globulin. Wykorzystywane jest w ocenie stanu odżywienia, a także do oceny zaburzeń czynnościowych wątroby i nerek.

Białko w moczu

Służy do oceny utraty białka, co umożliwia ocenę funkcji nerek

Bilirubina

W ustroju powstaje głównie z przemiany grupy hemowej hemoglobiny. Wykonywane jest, jako badanie w chorobach wątroby. Wysoki wzrost bilirubiny określany jest mianem żółtaczki.

CA 125

Przydatny w monitorowania leczenia nowotworów złośliwych jajnika

Antygen nowotworowy 125

CA 15-3

W praktyce klinicznej oznaczanie CA 15-3 ma zastosowanie w monitorowaniu leczenia raka piersi i wykrywania jego wznowy

Antygen nowotworowy 15-3

CA 19-9

Glikoproteina fizjologicznie wytwarzana przez komórki trzustki, żołądek, wątroby i pęcherzyka żółciowego. Oznaczanie CA 19-9 służy do różnicowania, nowotworowych i nienowotworowych zmian w trzustce.

Antygen nowotworowy 19-9

CA 72-4

Glikoproteina mucynopodobna. Podwyższony poziom w gruczolakorakach jelita grubego, żołądka, przełyku i jajnika.

Antygen nowotworowy 72-4

CEA

Oznaczany jest przy wykrywaniu wznowy raków odbytu i jelita grubego po leczeniu chirurgicznym.

Antygen rakowo-płodowy

Ceruloplazmina

Białko wiążące miedź w surowicy. Przydatne w diagnostyce choroby Wilsona

Chlor

Główny anion kompensujący dodatni ładunek sodu w płynie pozakomórkowym. Oznaczany w celu oceny równowagi kwasowo-zasadowej

Cl

Cholesterol

Jest prekursorem hormonów sterydowych,  kwasów żółciowych jak również jest składnikiem błon komórkowych. Dostarczany z pożywieniem oraz syntetyzowany w jelicie i wątrobie. Uważany za czynnik ryzyka choroby wieńcowej.

Cholesterol HDL

Lipoproteina bogata w białko.  Bierze udział w transporcie powrotnym cholesterolu do wątroby. Uważana za przeciwdziałającą miażdżycy

HDL, HDL-C, "dobry cholesterol"

Cholesterol LDL

Lipoproteina bogata w cholesterol. Jest aterogenna poprzez odkładanie się w tętnicach. Zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

LDL, "zły" cholesterol

CK-MB

Frakcja kinazy kreatynowej występująca w mięśniu sercowym, stosowana, jako marker uszkodzenia mięśnia sercowego

C-peptyd

Fragment łańcucha peptydowego, uwalniany z proinsuliny. Wykorzystywany jest na ogół do ustalenia przyczyn hipoglikemii

Peptyd łączący

CPK

Enzym zlokalizowany w głównie w mięśniach poprzecznie prążkowanych i w mięśniu sercowym. Stosowana w rozpoznaniu zawału mięśnia sercowego oraz chorób mięśni poprzecznie prążkowanych.

Kinaza kreatynowa, CK, fosfokinaza kreatynowa

CRP

Białko syntetyzowane w wątrobie, należące do grupy "białek ostrej fazy", których stężenie wzrasta podczas procesów zapalnych. Służy, więc do stwierdzenia obecności stanu zapalnego oraz monitorowania odpowiedzi na leczenie

Białko C-reaktywane

Cyfra 21-1

Cytokeratyna. Wzmożoną aktywność wykazuje w komórkach niedrobnokomórkowego raka płuc oraz nowotworach płaskonabłonkowych.

D-dimery

Produkt rozpadu usieciowanego fibrynogenu. Wykorzystywany w wykluczeniu choroby zakrzepowo-zatorowej

Dehydrogenaza mleczanowa

Enzym wewnątrzkomórkowy, występujący powszechnie w tkankach ustroju. W warunkach fizjologicznych można zaobserwować wzrost dehydrogenazy mleczanowej u noworodków, kobiet w ciąży i u osób po intensywnym wysiłku fizycznym

LDH, LD

DHEA-SO4

Androgen nadnerczowy, służy do różnicowania zespołów androgenicznych u kobiet

Siarczan dehydroepiandrostendionu, DHEA-S

Eozynofile

Komórki fagocytujące, odpowiedzialne za niszczenie pasożytów. Biorą udział w powstawaniu alergii

Granulocyty kwasochłonne EO

Erytrocyty

Odpowiedzialne za transport tlenu do tkanek

Krwinki czerwone, RBC

Estradiol

Hormon wytwarzany w jajnikach w cyklu owulacyjnym i w łożysku w czasie ciąży

E2

Ferrytyna

Białko magazynowe żelaza, wykonywane w celu oceny gospodarki żelazowej

Fibrynogen

Uczestniczy w tworzeniu skrzepu. Produkowany jest w wątrobie.

FIB

Fosfataza alkaliczna

Fosfataza alkaliczna jest to grupa enzymów katalizujących reakcję hydrolizy fosforanów organicznych. Fosfataza alkaliczna pomocna jest w ocenie chorób kości, wątroby i jelit

ALP, Falk, FAL, FA

Fosfor

Oznaczany w celu oceny poziomu fosfatemi

P, fosforany nieorganiczne

FSH

Hormon wydzielany przez przedni płat przysadki. Ma za zadanie pobudzanie dojrzewania pęcherzyków jajnikowych u kobiet, a u mężczyzn pobudza spermatogenezę.

Hormon folikulotropowy

FT4

Hormon tarczycy, przekształcany w tkankach w T3

Tyroksyna wolna

GGTP

Pomocny w diagnozowaniu cholestazy. Podwyższony poziom można zaobserwować również u alkoholików.

Gamma-glukatynotransferaza, GTP, GGT

Glukoza

Podstawowy substrat energetyczny człowieka. Oznaczany w diagnostyce cukrzycy, a także stanów hipoglikemicznych

Glikemia, cukier we krwi,

HbA1c

Hemoglobina glikowana służy do monitorowania przebiegu cukrzycy. Udział procentowy hemoglobiny glikowanej koreluje z wysokością i czasem trwania stanów hiperglikemii (wysokiego poziomu glukozy we krwi)

Glikohemoglobina,

Hematokryt

Frakcja objętościowa erytrocytów w pełnej krwi. Zależy od ilości i objętości erytrocytów. Służy do oceny nawodnienia organizmu

Ht, Het

Hemoglobina

Białko obecne w erytrocytach, którego głównym zadaniem jest przenoszenie tlenu.

Hb, HBG

Hormon wzrostu

Hormon anaboliczny, pobudza syntezę DNA, RNA, białek, procesy mitozy komórek.

GH

Insulina

Hormon peptydowy, wydzielany przez komórki beta wysp trzustkowych odpowiedzialny za obniżanie poziomu glukozy we krwi.

Kortyzol

Hormon sterydowy, wykazuje zmienność dobową. Oznaczany w celu rozpoznania chorób nadnerczy

Kreatynina

Służy do oceny sprawności wydalniczej nerek

Kwas foliowy

Jest niezbędny do prawidłowej produkcji krwinek czerwonych. Przydatny w diagnozowaniu niedokrwistości makrocytowych.

Kwas moczowy

Pochodzi z rozpadu puryn i pyrymidyn. Wykorzystywany w diagnostyce dny moczanowej

Kwas walproinowy

Wykorzystywany w terapii monitorowej osób chorych na padaczkę

WALPR

Kwas wanilinomigdałowy

Wykorzystywany w diagnostyce guza chromochłonnego rdzenia nadnerczy

VMA

Kwasy żółciowe

Powstają w wątrobie podczas metabolizmu cholesterolu, i wydzielane do żółci. Przydatne w diagnostyce cholestazy

Leukocyty

Głównym zadaniem krwinek białych jest obrona organizmu przed atakującymi drobnoustrojami

krwinki białe, WBC

LH

Hormon wydzielany przez przedni płat przysadki. Ma za zadanie pobudzanie dojrzewania pęcherzyków jajnikowych u kobiet, a u mężczyzn pobudza syntezę testosteronu w komórkach Leydiga

Hormon luteizyjący

Limfocyty

Głównym zadaniem jest obrona organizmu przed wirusami oraz produkcja przeciwciał

LYMPH

Lipaza

Enzym, bierze udział w hydrolizie di- i monoglicerydów. Wykorzystywany w diagnostyce chorób trzustki

Magnez

Oznaczany w celu oceny poziomy magnezemii

MCH

Określa średnią zawartość hemoglobiny w pojedynczej krwince

Średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej

MCHC

Określa średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej. Służy w diagnostyce niedokrwistości

Średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej

MCV

Określa średnią objętość erytrocyta. Wykorzystywane jest w różnicowaniu niedokrwistości oraz zaburzeń gospodarki wodno - elektrolitowej

Średnia objętość krwinki czerwonej

Mocznik

Końcowy produkt przemiany azotowej białka. Stosowany, jako badanie diagnostyczne w chorobach nerek

Monocyty

Są to komórki fagocytujące, usuwają z organizmu stare i obumarłe komórki oraz kompleksy antygen-przeciwciało

MONO

Neurocyty

Głównym zadaniem tych komórek jest obrona organizmu przed zakażeniami bakteryjnymi

Granulocyty obojętnochłonne, segmenty, granulocyty wielojądrzaste

OB.

Jest to niespecyficzny wskaźnik procesu chorobowego i stanu zapalnego

Odczyn Biernackiego

Płytki krwi

Głównym zadaniem płytek krwi jest udział w hemostazie pierwotnej (krzepnięcie krwi)

Trombocyty, PLT

Potas

Główny kation płynu wewnątrzkomórkowego. Oznaczany w zaburzeniach gospodarki kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej.

K

Progesteron

Steroid, odpowiedzialny za przygotowanie macicy na implantację zapłodnionej komórki jajowej. Istotny w utrzymaniu ciąży

PRG

Prolaktyna

Hormon peptydowy, odpowiedzialny za aktywację laktacji u kobiet

PRL

PSA

Służy do monitorowaniu skuteczności leczenia i w wykrywaniu wznowy raka wywodzącego się z tkanki gruczołu krokowego

Antygen specyficzny gruczołu krokowego

PT

Miarą zewnątrzpochodnego układu aktywacji protrombiny. Służy do monitorowania leczenia doustnymi antykoagulantami

Czas protrombinowy

RDW

Wskaźnik anizocytozy, czyli rozkładu objętości krwinek czerwonych

Retikulocyty

Młode erytrocyty, służą ocenie aktywności krwiotwórczej szpiku kostnego

Rets

SCC

Wykorzystywany w monitorowaniu raków płaskonabłonkowych szyjki macicy, płuc, krtani i części krtaniowej gardła

Antygen raka płaskonabłonkowego

Sód

Główny kation płynu pozakomórkowego. Wykorzystywany w ocenie gospodarki kwasowo-zasadowej i wodno elektrolitowej organizmu

Na

Testosteron

Hormon androgenny, odpowiedzialny za powstawanie wtórnych cech płciowych u mężczyzn

T

TIBC

Miara stężenia w surowicy transferyny - białka transportującego dla żelaza

Całkowita zdolność wiązania żelaza

TPO

Przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej. Obecne w chorobach autoimmunologicznych tarczycy

p/c przeciwko peroksydazie tarczycowej

Trasferyna

Białko transportowe dla żelaza

TRF

Triglicerydy

Główna forma magazynowania kwasów tłuszczowych w komórkach tłuszczowych

TG

TSH

Hormon produkowany przez przedni płat przysadki. Pobudza syntezę i wydzielanie hormonów tarczycy. Wykorzystywany jest do badania czynności tarczycy, oraz jako test przesiewowy w diagnozowaniu chorób tarczycy.

Hormon tyreotropowy

TT

Miara przejścia fibrynogenu w fibrynę.

Czas trombinowy

Tyreoglobulina

Jest to prekursor wszystkich hormonów tarczycy. W praktyce wykorzystywana, jako marker nowotworowych tkanki gruczołu tarczowego

Wapń

Wykonywany w celu oceny gospodarki wapniowo - fosforanowej

Ca

Witamina B12

Niezbędna do prawidłowej hematopoezy, niedobory prowadzą do zaburzonej syntezy DNA i RNA

WR

Badanie wykonywane w celu wykrycia zakażenia krętkiem bladym (kiła)

VDRL

Żelazo

Główny składnik hemoglobiny i mioglobiny.

Fe